Page 39 - Müslüman_Bilim_Adamları_Atlası-2022 DİKEY
P. 39
El-Fârisî, gökkuşağı teorisini çağdaşı Freiburglu Theodoricus'tan daha iyi açıklamıştır.
Her ikisi de teorilerini İslâm dünyasındaki üstün optik çalışmalarından elde edilen sonuçlara,
esas itibarıyla da İbnü'l-Heysem'in çalışmaları üzerine kurmuştur ancak öncelik Fârisî'ye aittir.
Gökkuşağı olayının doğru olarak açıklamasını yapan Fârisî, İbn Sînâ'nın bir su
damlası ile içi su dolu bir cam küre arasında kurduğu benzetmeden hareket ederek ve İbnü'l-
Heysem'in "yakan küre" deneylerini de dikkate alarak teoriye küresel ortamda, aralarında
bir veya birkaç yansımanın meydana geldiği iki kırılma açıklamasını dâhil etti. Bu iki kırılma
arasındaki yansımaları ayrı ayrı tanımlayarak ışın konileri konusu içinde ayrıntılı bir tarzda
ortaya koydu. Geliştirdiği aletlerle tutulmaları, bulutların ve kuşların hareketlerini inceledi.
El-Fârisî, yansıma konusunu da incelemiş ve gözün doğrudan görmede algılamış
olduğu suretlerin, dolaylı görmede yani bir ayna aracılığıyla görmede algılamış olduğu
suretlerden farklı olduğunu belirtmiştir.
Kemâleddin el-Fârisî, yansıma sonucunda ortaya çıkan görmenin geometrik
çizimleme yoluyla gösterilebileceğini ve ışığın art arda defalarca yansımaya uğratılabileceğini
savunmaktadır. Bu sav, özgün olmamakla birlikte, daha sonra gökkuşağının oluşumunun
açıklanmasında kullanılacaktır.
KEMÂLÜDDÎN EL-HASEN B.
ALÎ B. EL-HASEN EL-FÂRİSÎ
